K. 81 nord/viie s. (Han Chey)
Texte : [G. Gerschheimer]
Texte fondé sur celui des ISC (Barth, 1885), contrôlé sur les clichés de l’estampage EFEO n. 731 et la couverture numérique détaillée de l’inscription effectuée par Jean-Baptiste Chevance le 22 avril 2006 (clichés EFEO K0081-003 à -022).
NB : - Barth transcrit régulièrement .n.d le groupe toujours écrit .nd : nous n’avons pas relevé cette divergence.
- L’inscription clôt à plusieurs reprises un vers par une spirale, soit dextrogyre (ici @), soit sénestrogyre (ici @’). Barth représente les deux signes par un cercle.
- Relevons ici, une fois pour toutes, quelques cas d’absence de sandhi d’un vers impair à un vers pair : IIcd, Vcd (on attend -ss-), IXcd (-fp-), XXIIcd.
I.
(1) jitam induvata"nsena muurddhnaa ga"ngaa.m babhaara ya.h
umaabhruubha"ngajihmormmimaalaa.m maalum ivaamalaam_
c. °uurmmi° : « peut-être un .m a-t-il disparu à la fin du paada » (note des ISC).
d. °maalaa.m : °maalaa° ISC. – L’anusvaara semble clair sur le cliché K0081-019 et sur celui de l’estampage EFEO n. 731.
II.
(2) raajaa "sribhavavarmmeti patir aasiin mahiibh.rtaam_
apradh.r.syamahaasatva.h tu"ngo merur ivaapara.h @’
a. "sri° : corr. en "srii°.
c. °satva.h : lire °sattva.h.
III.
(3) somaanvaye prasuutasya somasyeva payonidhau
kenaapi yasya tejas tu jaajvaliiti sadaahave @’
IV. [a. ma-vipulaa : - - ~ - - / - - - ]
(4) antassamutthaa durgraahyaa muurtyabhaavaad atiindriyaa.h
yadaa .sad arayo yena jitaa vaahye.su kaa kathaa ||
c. .sad : lire .sa.d.
V. [c. bha-vipulaa : - - ~ - - ~ ~ - ]
(5) nityadaanapayassiktakaraan eva mata"ngajaagaan_
aatmaanukaaraad iva ya.h samaraaya samagrahiit_ ||
b. mata"ngajaagaan : corr. en mata"ngajaan (ISC).
VI. [c. ma-vipulaa : ~ - ~ - - / - - ~ ]
(6) "saratkaalaabhiyaatasya paraanaav.rtatejasa.h @’
dvi.saam asahyo yasyaiva prataapo na raver api ||
b. Le vers b peut aussi être lu paraan aav.rtatejasa.h, correspondant à la traduction proposée par Barth dans ISC p. 17 n. 3. – Le v, du reste, se distingue mal d’un dh.
VII.
(7) yasya sainyarajo dhuutam ujjhitaala"nk.rti.sv api
ripustriiga.ndade"se.su @’ cuur.n.nabhaavam upaagatam_ ||
c. °ga.nda° : lire °ga.n.da°.
VIII.
(8) ripor iva mana"s "su.ska.m nagariiparikhaajalam_
yasya yodhaix karaapitam aasannai ravinaa saha ||
c. karaapitam : corr. en karaapiitam (ISC).
d. ravinaa : lire ravi.naa.
IX. [a. na-vipulaa : ~ - - - ~ ~ ~ - ]
(9) pariitaayaam api puri jvalataa yasya tejasaa
punarukta ivaaropa.h praakaare jaatavedasa.h
X.
(10) jitvaa parvvatabhuupaalaan_ tanoti sakalaa bhuva.h
vandibhis sagu.naaniigair yya"sobhir iva yo di"sa.h
b. sakala : « la ligne médiane du k est prolongée au-dessous de la ligne, de façon à le faire ressembler à ku » (ISC, note).
c. sagu.naaniigair : corr. en sagu.naaniikair (ISC).
XI.
(11) yeneya(t)ai(va) va"n"syaanaa.m maryyaadaala"nghana.m k.rtam_
yad e.saam avadhir bhuumer atikraantaf paraakramai.h
a. yeneya(t)ai(va) va"n"syaanaa.m : yeneyad aidava"n"syaanaa.m ISC, avec note : « lire ai.da°. Le groupe d aida est très endommagé ». – Au vu de la photo K0081-004, il semble impossible de lire d ai ; quant à l’ak.sara suivant, il semble plus proche de va que de da.
XII. [a. bha-vipulaa : - - ~ - - ~ ~ - ]
(12) "saktyaapi puurvva.m vijitaa bhuumir amvudhimekhalaa
prabhutve k.samayaa yena saiva pa"scaad ajiiyata @’
@’ : omis dans ISC.
XIII.
(13) yasyaak.r.s.taaf prabhaavena pare yudhy ajitaa api
raaja"sriyam upaadaaya namante cara.naamvuje
XIV.
(14) pare.naakraantapuurvveyam akhileti vicintayaa @’
ajitvaambhodhiparyyantaam avani.m yo na "saamyati
a. pare.naakraanta° : pare.naakraantaa ISC.
b. akhileti : la trace du e est quasi indiscernable sur la photo K0081-009 ; elle se distingue faiblement sur la photo de l’estampage EFEO n. 731.
d. avani.m : avanim ISC.
XV. [a. na-vipulaa : ~ - ~ - ~ ~ ~ - ]
(15) avaapya .soda"sa kalaa"s "sa"saa"nko yaati puur.n.nataam_
asa.mkhyaa api yo labdhvaa na paryyaaptax kadaacana
a. .soda"sa : lire .so.da"sa.
XVI. [c. na-vipulaa : - - - - ~ ~ ~ - ]
(16) naasti sarvvagu.nax ka"scid iti vaakya.m mahaadhiyaam_
yenaasiddhiik.rtam ida.m svenaapi vacasaa vinaa
XVII.
(17) tasya raajaadhiraajasya navendur iva yas suta.h @
(ka)laakaantyaadibhir yyogaad unnetrayati yaf prajaa.h
c. (ka)laa° : gaa.na° ISC, avec note : « lire gu.na ; le lapicide a oublié de marquer l’u, c’est-à-dire de prolonger en forme de boucle le jambage de droite du g ». – Il est plus probable que le lapicide a mal représenté un ka, le dessinant comme un gaa. Pour le composé kalaakaanti, voir K. 81 sud, st. III.
XVIII.
(18) raagan dadhati bhuupaanaa(~n c)uudaaratnamariicaya.h @
yasya paadanakhe.sv evam anaagasi na cetasi
b. -(~n c)uudaa° : « du groupe ~ncuu, la voyelle seule est restée distincte » (ISC, note). – Lire ~n cuu.daa°.
XIX.
(19) "saiva.m pada"n gate raaj~ni d.r.s.tvaa yam udita.m prajaa.h
mu~ncanti yugapad vaa.spe "sokaanandasamudbhave @’
XX.
(20) tamovighaa(ta)vik.sobham avaapad udaya.m ravi.h
yas tu "saantam anaavaadham alabdha k.sitima.ndalam_
a. °vighaa(ta)° : °vighaata° ISC, mais avec note précisant qu’« au 5e caractère, ta, la pierre a éclaté sous le ciseau, et il s’est formé un trou ».
b. udaya.m : udaya(.m) ISC. – L’anusvaara est net sur la photo de l’estampage EFEO n. 731.
d. °ma.ndalam : lire °ma.n.dalam.
XXI.
(21) nave vayasi v.rttasya yasya raajyabharodyata.h
citriiyate kumaarasya sainaanya.m marutaam iva @
XXII.
(22) upadhaa"suddhimaan bh.rtya@s tayor avanipaalayo.h
visrambhadaanasanmaanai.h yogyo yaf paryyat.rpyata
XXIII. [c. na-vipulaa : - - ~ - ~ ~ ~ - ]
(23) anta("s)citraamalacchatram uurddhvakaa~ncanavudvudam_
yaana.m suvar.n.naracita.m hastya"svaparivarha.nam_
a. anta("s)° : anta"s° ISC. – Il semble que la partie supérieure gauche du "s manque.
XXIV. [a. na-vipulaa : - - ~ - ~ ~ ~ - ]
(24) haimau kara"nkakala"saav ityaadi"sriyam uttamaam_
yo labdhavaan prasaadena svaaminor ubhayor api
XXV.
(25) na ki~ncit svaamyasa.mbhuktam aapta.m yena kadaacana
bhojana.m vasana.m vaapi yaanaany aabhara.naani vaa
c. bhojana.m : bhojana° ISC. – L’anusvaara se discerne sans trop de peine sur le cliché K0081-017 et sur la photo de l’estampage EFEO n. 731 ; son absence rendrait du reste le vers défectueux.
d. yaanaany aabhara.naani : yaanaanyaabhara.naani ISC. – Barth semble avoir vu dans ce groupe un composé yaana+anya+aabhara.naani (cf. sa traduction : « ... en fait (...) de chars et d’autres objets de luxe »).
XXVI. [a. na-vipulaa : - - ~ - ~ ~ ~ - ]
(26) praa.nair asaaralaghubhi[r] (bha)rt.rpi.ndavivarddhitai.h
svaamino rthe gurustheyax kretum aihata yo ya"sa.h
b. -[r] (bha)rt.r° : -r bhart.r° ISC, mais avec note : « le premier groupe, rbha, est endommagé ».
b. °pi.nda° : lire °pi.n.da°.
XXVII.
(27) lak.smyaa gaa.dhopaguu.dho pi puurvvaabhyaasabhalena ya.h
muniinaa.m caritan dhatte k.samaa"samaparaayana.h
b. °bhalena : corr. en °valena (ISC). – Il s’agit probablement d’une erreur de gravure (v incomplet).
d. °"sama° : °sama° ISC. – Barth pensait du reste qu’« il faut (...) probablement corriger °"sama° » (ISC, note) ; mais la consonne qu’il lit s a bien la forme de plusieurs des "s de l’inscription.
d. °paraayana.h : lire °paraaya.na.h.
XXVIII.
(28) suprakaa"sita"sauryyasya sa.mgraamatyaagayor api
bhiirutva.m yasya vikhyatam akiirtter v.rjinaad api @’
c. vikhyatam : corr. en vikhyaatam.
XXIX. [c. ma-vipulaa : - - ~ - - / - - ~ ]
(29) prii.nayann apy udaasiinaan upakurvvan dvi.saam api
pak.sadvaya.m yo mitratvam anayad gu.nasampadaa
a. prii.nayann : pri.nayann ISC (avec corr. en note). – La photo K0081-006 présente bien, semble-t-il, un ii.
a. udaasiinaan : udaasinaan ISC (avec corr. en note). – La photo K0081-006 et celle de l’estampage EFEO n. 731 présentent bien un ii.
XXX.
(30) kalinaa valinaa dharmmo bhagnaikacara.no pi yam_
mahaastambham ivaalamvya catu.spaad iva susthita.h
d. « il n’y a qu’une trace très faible du .h final » (ISC, note) ; le .h est assez clair sur le cliché K0081-022.
XXXI.
(31) a"saa"svatiity anaad.rtya tanu"sriyam ivaatmana.h
ya"safpu.nyamayiim eva yas sthiraa.m bahv amanyata
c. ya"safpu.nya° : ya"saf pu.nya° ISC (coquille : la traduction suppose un composé dvandva).
XXXII.
(32) idam ugrapuraadhii"sas subhaktyaa li"ngam ai"svaram_
prati.s.thaapitavaan atra "srii(bh)adre"svarasa.mj~nakam_
d. °(bh)adre"svara° : °bhadre"svara° ISC. – Ce qu’il faut bien considérer comme un bh ressemble plus, sur le cliché de l’estampage EFEO n. 731, à un... g (le signe n’est pas lisible sur le cliché K0081-022).
XXXIII.
(33) daasagok.setrahemaadi devadravyam a"se.sata.h
pramaa.nam iha te santu yatayo devayaajakaa.h
XXXIV.
(34) (v)aandha(v)aa yajamaanasya putraas sa.mvandhino pi ca
devasvan nopabhu~njiiran na pramaa.niibhavanti ca
a. (v)aandha(v)aa : vaandhavaa ISC. – Les boucles droites des deux v semblent manquer.
XXXV. [a. ma-vipulaa : - - ~ - - / - - ~ ]
(35) yad dattam asmai devaaya yajamaanena bhaktita.h
ye naraa hartum icchanti te yaantu niraya~n ciram_